ประเพณีนี้ถือได้ว่าเป็นของชาวไร่ชาวสวน หรือเกษตรกรอย่างแท้จริง ประเพณีวิ่งควายเกิดขึ้นเมื่อไหร่นั้น ไม่มีหลักฐานปรากฎอย่างแน่ชัด แต่มีหลักฐานว่าการเล่นวิ่งวัว ประเพณีวิ่งควายชลบุรี นี้มีกันมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา โดยจัดขึ้นเพื่อเป็นการทำขวัญควาย และ ประเพณีวิ่งควายชลบุรี ความเชื่อ ว่าถ้าปีไหนไม่มีการวิ่งควาย ปีนั้นวัวควายจะเป็นโรคระบาดล้มตายจำนวนมาก จึงมีการจัดประเพณีนี้สืบต่อกันมายาวนาน แสดงให้เห็นถึงความผูกพันที่แน่นแฟ้นระหว่างชาวนาไทย ควายไทย และอาชีพเกษตรกรรมทำนาของไทย
ประเพณีวิ่งควายชลบุรี เป็นประเพณีเก่าแก่ดั้งเดิมของไทย ที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์ใว้
ประเพณีวิ่งควายมักจะจัดขึ้นในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 ของทุกปี ซึ่งเป็น 1 วันก่อนออกพรรษา แต่กำหนดการจะช้าเร็วบ้าง แตกต่างกันออกไปในแต่ละพื้นที่ มีงานทำบุญตักบาตรเทโวโรหณะ เมื่อ ชาวไร่ ชาวสวน นำสินค้ามาจำหน่ายจะเป็นกล้วย มะพร้าว ใบตอง ข้าวเหนียว ฯลฯ บรรทุกใส่เกวียนมาจำหน่ายให้ชาวบ้าน ร้านค้า นำไปทำข้าวต้มหาง ใส่บาตรหรือบรรทุกสินค้าอื่นๆ มาก็ จะพักควายไว้ในบริเวณวัด และเมื่อจับจ่ายสินค้า ซื้อหาสิ่งของที่ต้องประสงค์เสร็จสิ้นแล้ว ก็ถือโอกาสที่นานทีจะได้พบปะกัน จูงควายเข้าตลาดจนกลายมาเป็นวิ่งควายรอบๆ ตลาดด้วยความสนุกสนานในปี ช่วงเวลาต่อๆ มาประเพณีวิ่งควายชลบุรี ก็มีการเพิ่มการตกแต่งควายสวยงาม เป็นการทำขวัญควายไปในตัว เช่น ทำถุงสวมเขาควาย ตกแต่งเชือกจูงควาย ปฏักเฆี่ยนควาย ทำฉบับหน้าควาย และเพิ่มการตกแต่งคนขี่ควาย ให้สวยงามวิจิตรพิสดาร ไปตามความคิดเห็นของตน จนกลายเป็นประเพณีวิ่งควาย ที่เรียกได้ว่าจะต้องแต่งตัวทั้งคนและควายเลยทีเดียว ในระยะหลังแม้ไม่ได้นำเกวียนบรรทุกสินค้าเข้าสู่ตลาด แต่เมื่อถึงเทศกาลวิ่งควายชาวบ้านก็ยังคงนำควายเข้ามาวิ่งเป็นประจำ และนำควายมาพักตามลานวัดต่างๆ ลานวัดเกือบทุกวัดจึงถือเป็นลานสำหรับพักควายในเทศกาลวิ่งควายเลยแหละ และมีความเชื่ออีกอย่างของชาวบ้านที่ว่า หากคนใดเกิดเจ็บป่วย เจ้าของควายจะบนบานศาลกล่าวด้วยการนำควายมาวิ่งแก้บน จนเป็นประเพณีวิ่งควายชลบุรี การอนุรักษ์ และสืบต่อกันมาตราบเท่าทุกวันนี้ ปัจจุบันประเพณีวิ่งควายเป็นประเพณีประจำจังหวัดชลบุรีที่โด่งดังรู้จักกันไปทั่วทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศเลยก็ว่าได้ ซึ่งภายในงานนั้นก็จะประกอบด้วยกิจกรรมหลากหลาย ไม่ว่าจะเป็น การแข่งวิ่งควายในรุ่นต่าง ๆ การประกวดสุขภาพควาย การประกวดพ่อพันธุ์-แม่พันธุ์ การแข่งขันตกแต่งควายประเภทสวยงาม รวมทั้งมีการจำหน่ายสินค้า OTOP และอาหารพื้นเมืองอีกด้วย นับว่าเป็นประเพณีที่ให้ความสนุกสนามรื่นเริ่ง ที่ทุกท่านพลาดไม่ได้เลย ประเพณีวิ่งควายนั้นเป็นประเพณีเก่าแก่ดั้งเดิมที่มีมายาวนานกว่า 100 ปี ของจังหวัดชลบุรีเลยก็ว่าได้ ซึ่งเป็นจังหวัดเดียวของประเทศไทย ประเพณีนี้ถือได้ว่าเป็นของชาวไร่ชาวสวน หรือเกษตรกรอย่างแท้จริง ในการที่จะมีโอกาสพบปะสังสรรค์ ประกวดประชันการบำรุงเลี้ยงควายของกันและกัน ควายของใครสมบูรณ์กว่ากัน จึงถือเป็นประเพณีของท้องถิ่นอย่างแท้จริง
มาดูกันเลยว่าประเพณีนี้มีความสำคัญอย่างไร
- นับว่าเป็นประเพณีเกี่ยวกับอาชีพเกษตรกรรม ซึ่งตกทอดมาจากบรรพบุรุษจนถึงปัจจุบัน เป็น ประเพณีวิ่งควายชลบุรีประจำปี ที่มีจุดมุ่งหมายก็เพื่อให้ชาวบ้านได้เตรียมของไปถวายวัด ปัจจัยไทยธรรมได้พักผ่อน และได้สังสรรค์กันระหว่างชาวบ้านที่เหนื่อยจากงานและให้ควายได้พักเนื่องจากต้องตรากตรำในการทำนา ปัจจุบันประเพณีวิ่งควายเป็นประเพณีของจังหวัดชลบุรี โด่งดังเป็นที่รู้จักของชาวไทยและต่างประเทศเลย
- ซึ่งในส่วนของพิธีกรรม ประเพณีวิ่งควายชลบุรีการอนุรักษ์ และสืบทอดประเพณีดังกล่าวนี้ จะจัดในช่วงเช้า เพื่อให้ควายได้พักจากการไถนา ชาวไร่ชาวนาจะนำควายมาประดับตกแต่งอย่างสวยงาม ชาวไร่ชาวนาที่มาด้วย ก็ขี่ควายเดินไปตามตลาดและวิ่งอวดประกวดกันเป็นที่สนุกสนาน ปัจจุบันนำควายมาประกวดความสมบูรณ์และประลองฝีมือโดยจัดให้มีการแข่งขันวิ่งควาย
- สำหรับประเพณีวิ่งควาย ชลบุรี เป็นประเพณีที่จัดขึ้นเป็นประจำทุกปี ในวันขึ้น 14 ค่ำ เดือน 11 หรือก่อนออกพรรษา 1 วัน เพื่อเป็นการทำขวัญควายและให้ควายได้พักผ่อนหลังจากที่ทำงานมาหนัก และยังเป็นการแสดงความกตัญญูรู้คุณต่อควาย ซึ่ง ประเพณีวิ่งควายชลบุรีมีความเชื่อว่า ถ้าปีไหนไม่มีการวิ่งควาย ปีนั้นวัวควายจะเป็นโรคระบาดล้มตายจำนวนมาก ด้วยเหตุนี้ควายจึงเป็นสัตว์ที่มีคุณค่าต่อชาวนาและทุกคนให้ความสำคัญกับควาย และยังเป็นการเปิดโอกาสให้ชาวบ้านได้มาพบปะสังสรรค์กันด้วย
ประเพณีวิ่งควายชลบุรี ซึ่งถือเป็นเอกลักษณ์ของจังหวัดชลบุรีเลยก็ว่าได้ มีการจัดมากว่า 100 ปีแล้ว ประเพณีวิ่งควายชลบุรีประจำปี ในวันขึ้น 14 ค่ำ เดือน 11 หรือก่อนออกพรรษา 1 วัน เพื่อเป็นการทำขวัญควายและให้ควายได้พักผ่อนหลังจากไถมาเป็นเวลานาน เป็นประเพณีที่น่าสนใจมากและห้ามพลาดเลยเชียว
อ่านบทความอื่น ๆ >> ประเพณีดังเมืองตราด มีความน่าสนใจ ไม่แพ้ประเพณีจังหวัดอื่นๆ
